سایت سنگرسازان بی سنگر همزمان با عملیات بیت المقدس در مصاحبه ای با ابوالقضل حسن بیگی، مسئول جهاد سازندگی استان سمنان در دوران دفاع مقدس به بررسی این عملیات و نقش جهاد سمنان در آن پرداخته است.

اشاره: مصاحبه‏ای که در ذیل آمده است در مورد آزادسازی خرمشهر با فرماندهان جهاد سازندگی آقایان داود دانش‏جعفری، یدا... شمایلی و سیدمحمدلاله‏زار انجام شده و در نشریه شماره 129 جهاد در خرداد ماه 1369 منعکس شده است.
این مصاحبه‏ ها خاطراتی را از فعالیت‏های جهاد سازندگی در عملیات بیت‏المقدس در خود گنجانده که در نوع خود بی نظیر است.

سوم خرداد ماه سال 1361 در تاریخ میهن اسلامی ما یادآور ایثارگری ها، رشادت‏ها و حماسه‏های به یاد ماندنی است. خرمشهر، شهر ایثار و شهادت از جمله شهرهای کشورمان است که لقب مقاومت و پایداری در دفاع مقدس به خود گرفته است، شهری که مظلومیت بزرگ مردانی را در سینه دارد که مفاهیمی چون ایثار، جهاد، شهادت و... را به بالاترین درجه خود رساندند و با اتکال به خداوند بزرگ زیر باران آتش و گلوله چندین لشکر عراق مردانه ایستادند، جنگیدند و به شهادت رسیدند و به عالم معنی عروج کردند. شهدای مظلومی که مظلومیت و خون رنگین و مطهر آنان خرمشهر را به خونین شهر تغییر نام داد.
این شهر 575 روز با مظلومیت تمام در اشغال دشمن بود و رزمندگان اسلام بعد از مدت‏ها آمده بودند تا از مظلوم تاریخ «خرمشهر» دفاع کنند. برای این منظور عملیات بیت المقدس در ساعت سی دقیقه بامداد روز جمعه 10 اردیبهشت 1361 با رمز مقدس «یا علی ابن ابیطالب(ع)» با حمله سلحشوران آغاز گردید.
جهاد سازندگی زمانی در این عملیات گسترده و عظیم وارد شد که به تازگی از عملیات فتح المبین فارغ گشته بود ولی ماموریتی بود که باید انجام می‏شد. لذا مسئولین مهندسی جنگ جهاد سازندگی بنا به ماموریت محوله با فراخوانی نیروهای جهادگر عاشق ایثار و شهادت که بالغ بر 7000 نفر نیروی متخصص و مردمی بود وارد عمل شدند و با بکارگیری دستگاه‏ها و ادوات مهندسی، با انجام عملیات مهندسی حماسه‏های به یاد ماندنی از خود نشان دادند که به گوشه‏ای از این فعالیت‏ها در ذیل اشاره می‏شود.

الف) پل سازی:
با توجه به وضعیت خاص محورهای بیت‏المقدس در همه محورها مجبور بودند از رودخانه یا باتلاق عبور کنند. لذا فراهم نمودن امکانات احداث پل بر روی رودخانه عریضی همچون کارون، کرخه نور و نیسان از واجبات مهم به شمار می‏رفت و جهادگران با احداث انواع پل‏ها از جمله پل‏های شناور بشکه‏ای و پل سبک یونولیتی نقش مهمی را ایفا کردند که ذیلا به برخی از آنها اشاره می‏شود:
1. احداث تعداد زیادی آبرو توسط جهاد اصفهان
2. احداث 5 پل نفررو توسط جهاد تهران
3. احداث 2 پل توسط جهاد سمنان
4. احداث پل‏های لوله‏ای در مناطق مورد نیاز

ب) جاده سازی
با شروع عملیات و پیشروی رزمندگان، ایجاد ارتباط و تدارک و ترابری نیروها از طریق اتصال جاده خرمشهر و جاده آبادان از اهمیت ویژه‏ای برخوردار بود که جهادگران در منطقه دارخوین با احداث جاده‏ای به طول 17 کیلومتر در دو طرف رودخانه کارون این امر مهم را انجام و ارتباط بین نیروها را در کمترین زمان لازم ایجاد نمودند. این اقدام موثر، علاوه بر احداث بیش از 700 کیلومتر شبکه راه‏های گسترده‏ای بود که در این عملیات به شرح ذیل احداث گردید:
1. احداث و تعمیر 83 کیلومتر جاده توسط جهاد خراسان
2. احداث و تعمیر 39 کیلومتر جاده توسط جهاد فارس
3. احداث و تعمیر 80 کیلومتر جاده توسط جهاد بوشهر
4. احداث و تعمیر 150 کیلومتر جاده توسط جهاد اصفهان
5. احداث و تعمیر 42 کیلومتر جاده توسط جهاد تهران
6. احداث و تعمیر 283 کیلومتر جاده توسط جهاد سمنان
7. احداث و تعمیر 25 کیلومتر جاده توسط جهاد خوزستان

پ) خاکریز زنی:
سنگرسازان بی سنگر جهاد در این عملیات اقدام به احداث بیش از 500 کیلومتر خاکریز نمودند که مهمترین آنها عبارت بودند از:
1. احداث خاکریز بین رودخانه نیسان و کرخه نور
2. احداث خاکریز در محور جاده آسفالته قرارگاه بیت المقدس
3. احداث خاکریز از جاده آسفالته اهواز – خرمشهر به طرف مرز خاکی
4. احداث خاکریز از جاده اهواز – خرمشهر به طرف شلمچه
5. احداث خاکریز در امتداد مرز بین‏المللی که از شرق جاده آسفالته شلمچه به طرف غرب جاده نزدیک پتروشیمی عراق و ادامه آن به طرف شهرک ولی عصر
6. احداث خاکریزی عمود بر جاده آسفالته در روبروی حسینیه.
7. احداث خاکریز در نخلستان‏های طرف راست جاده آسفالته
8. احداث خاکریز در امتداد جاده حسینیه در مرحله دوم عملیات که موفقیت این مرحله از عملیات در گرو احداث سریع همین خاکریز بود.
9. احداث خاکریز بسیار حساس که در کنار باتلاق نزدیک خرمشهر که با تقدیم شهدا و مجروحین بسیاری انجام گرفت.

ت) استحکامات و سنگرسازی:
1. احداث 2 مورد سایت توسط جهاد فارس
2. احداث یک باند هلی کوپتر توسط جهاد بوشهر
3. احداث یک باند هلی کوپتر توسط جهاد سمنان
4. احداث یک واحد اورژانس توسط جهاد بوشهر
5. احداث یک واحد اورژانس توسط جهاد اصفهان
6. احداث 6 واحد اورژانس توسط جهاد تهران
7. احداث 6 واحد اورژانس توسط جهاد سمنان
8. احداث 2000 سنگر توسط جهاد خراسان
9. احداث 15 پایگاه و 100 سنگر توسط جهاد فارس
10. احداث 1500 سنگر توسط جهاد اصفهان
11. احداث 1000 سنگر توسط جهاد تهران
12. احداث تعداد زیادی سنگر و 5 مقر توپخانه توسط جهاد سمنان
13. احداث 35 سنگر تانک توسط جهاد خوزستان
14. احداث 3 مورد حمام صحرائی توسط جهاد سمنان
15. احداث 5 مورد حمام صحرائی توسط جهاد تهران
16. احداث 2 پایگاه توسط جهاد سمنان
از دیگر اقدامات جهاد در این عملیات ایجاد تعمیرگاه‏های ثابت و سیار در کلیه خطوط جبهه و اعزام واحدهای سیار تعمیراتی بود که در خطوط مقدم اقدام به تعمیر وسایط نقلیه می‏نمودند که تعداد این گروه‏ها به بیش از 50 گروه فعال می‏رسید.
ضمنا بسیج و اعزام کمپرسی‏های مردمی و جهادی از سراسر کشور به منظور تدارک و انجام خدمات مهندسی از دیگر فعالیت‏های جهاد در این عملیات به شمار می‏رود که نقش مهمی در پشتیبانی عملیات ایفاء نمودند که تعداد این کمپرسی‏ها بیش از 1000 دستگاه بود.
ضمن گرامیداشت یاد و خاطره دلاوری‏ها و رشادت‏های جهادگرانی که در این عملیات به شهادت رسیدند، از خداوند متعال علو درجات آن دلاور مردان و توفیق ثبات قدم در ادامه راهشان را از خداوند مسئلت می‏نماییم.

-----------

منبع: مرکز حفظ و نشر آثار دفاع مقدس جهاد سازندگی

با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، استكبار جهاني، به وحشت شديدي دچار شد؛ زيرا با از دست دادن مهم‏ترين پايگاه سياسي- نظامي - استراتژيك خود ضربه هولناكي را متحمل شده بود. چالش ديگر غرب، ايدئولوژي آزادي‏بخشانه انقلاب اسلامي بود؛ كه بازگشت ملت‏ها به هويت واقعي شان را خواستار بود. ملت‏هاي منطقه خاورميانه با الهام از انقلاب اسلامي، منافع غرب و رژيم‏هاي وابسته‏اش را به خطر انداخته، آنان را به مبارزه طلبيده بودند. بنابراين، آمريكا با طراحي انواع توطئه‏ها براي نابودي و اضمحلال جمهوري اسلامي ايران می‏كوشيد. در نهايت، با مشاهده استحكام و توانمندي جمهوري اسلامي ايران، سياست راهبردي‏اش تغيير كرد؛ و با رويكرد تازه‏اي درصدد مهار انقلاب اسلامي برآمد.
در اين راستا با تحريك رژيم عراق و آگاهي از افكار توسعه طلبانه و تجاوزكارانه سران آن رژيم، جنگ هشت ساله را بر نظام نوپاي جمهوري اسلامي ايران تحميل كرد. با آغاز جنگ، بعضي از نقاط كشور براي نيروهاي ارتش عراق هدف استراتژيك محسوب می‏شد؛ كه يكي از اين نقطه‏ها خرمشهر بود. دولت عراق با تغيير نام «خرمشهر» به «محمره» تلاش می‏كرد درصورت پيروز شدن در جنگ و نابودي جمهوري اسلامي ايران، دست كم خرمشهر را از پيكره كشورمان جدا كند.از ديگر سو، خرمشهر براي ايران هدفي استراتژيك و مهم محسوب می‏شد.
در اوايل جنگ، به دليل اختلافات داخلي و سياست نظامي بني صدر رئيس جمهور وقت كشور، خرمشهر با وجود دفاع دليرانه نيروهاي مردمي سقوط كرد؛ اما همواره آزاد سازي‏اش براي مسئولان سياسي نظامي كشور آرماني اساسي محسوب می‏شد. بنابراين، لزوم طراحي عملياتي كه آزادي خرمشهر را در پي داشته باشد، مدت ها، ذهن فرماندهان جنگ را به خود مشغول كرده بود. نبردي كه با رمز: «يا علي بن ابي طالب (ع)» طرح ريزي و به نام «عمليات بيت المقدس» با شركت يگان‏هاي عمده‏اي از نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، نيروهاي بسيج مردمي، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، جهاد سازندگي و همچنين پشتيباني نيروي‏هاي هوايي و دريايي ارتش از تاريخ دهم ارديبهشت ماه تا چهارم خرداد ماه ۱۳۶۱ به مدت ۲۶ روز در جنوب غربي اهواز درگرفت، يكي از درخشان ترين كارنامه‏هاي عملياتي نيروهاي مسلح ايران عليه عراق به شمار می‏رفت؛ افزون بر پايان دادن به اشغال نظامي بخشي از حساس ترين نقاط خوزستان، به نيروهاي ارتش عراق، توان و ميل جنگي‏اش ضربه‏اي قاطع و جبران ناپذير فرود آورد. (۱)
دستاوردهاي نظامي و سياسي اين نبرد، بسيار عظيم بود؛ كه به حق می‏توان گفت با پايان گرفتن عمليات «بيت المقدس»، جنگ ايران و عراق به مرحله جديدي وارد شد و عراق را در وضعيت انفعالي قرار داد؛ در نتيجه، نيروهاي مسلح ايران در موضع قدرت، براي وادار كردن متجاوز به پذيرش همه شرايطش براي پايان جنگ به نبردهاي برون مرزي پرداختند.
عراق در پي اين عمليات، به درستي دريافت كه دستيابي به هدف‏هاي توسعه طلبانه و تجاوزكارانه‏اش در ايران با توسل به نيروي نظامي، تهاجم و تجاوز مسلحانه، امري ناممكن بوده و ناگزير از چشم پوشي از آن است؛ بي دليل نيست كه بيست روز پس از پايان اين عمليات، رژيم عراق تحت تاثير ضربه كمرشكني كه اين شكست به ارتش‏اش وارد كرده بود، با بيم از آسيب پذيري بيشتر در برابر تهاجمات گسترده‏تر نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران ناگزير، با عنوان كردن حسن نيت و صلح طلبي‏اش در آستانه تشكيل كنفرانس سران كشورهاي غير متعهد، لزوم آمادگي براي نبرد با اسراييل به مناسبت اشغال جنوب لبنان، آتش بس يك طرفه اعلام كرد؛ و با عقب نشيني ناقص و حساب شده‏اي از ساير مناطق اشغالي بيرون رفت؛ و «شكست خفت بارش» را در اين نبرد، به ويژه از دست دادن خرمشهر را يك عقب نشيني تاكتيكي اختياري وانمود كرد.
اين عمليات از ويژگي‏هاي خاصي برخوردار بود؛ كه در نبردهاي پيشين و پسين بي‏مانند بوده است؛ از ويژگي‏هاي عمليات «بيت المقدس» می‏توان به آمادگي نظامي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران در زماني كوتاه، وسعت منطقه، مدت مداومت، عمليات تهاجمي با عبور از رودخانه براي نخستين بار، تعداد زياد اسيران، شدت تلفات و خسارت‏هاي وارد شده به دشمن، اهميت و ارزش مناطق آزاد شده و سرانجام دستاوردهاي سياسي - نظامي - رواني‏اش خلاصه كرد.(۲)
طرح‏ريزي و آمادگي براي اجراي نبرد «بيت المقدس» بي‏درنگ بعد از عمليات «فتح المبين»، آغاز شد و با سرعت و بي وقفه ادامه يافت؛ و حدوداً يك ماه پس از پايان عمليات «فتح المبين» به مرحله اجرا درآمد. اين فاصله زماني، يعني دو نبرد بزرگ، با توجه به فواصل زماني چندماهه پايان يك عمليات و آغاز عمليات ديگر كه معمولاً به منظور آمادگي دوباره نيروها و فراهم كردن تداركات لازم، به صورت امري اجتناب ناپذير و متداول در جنگ تحميلي در آمده بود، ضمن نشان دادن توانمندي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران، در سرعت آمادگي براي گشايش جبهه جديد درزماني كوتاه‏تر از آنچه برآورد می‏شد، و به عنوان عامل غافلگير كننده سرنوشت ساز به كار برده می‏شد. انتخاب منطقه نبرد بيت المقدس با وسعتي در حدود ۶۰۰۰ كيلومتر مربع، از نظر مساحت در طول جنگ تحميلي بي مانند بود وباتوجه به مساحت مناطق آزاد شده در عمليات‏هاي «ثامن الائمه»، «طريق القدس» و «فتح المبين»، بايد گفت كه منطقه «بيت المقدس» بيش از چهل برابر منطقه عملياتي «ثامن الائمه» و ده برابر منطقه نبرد «طريق القدس» بوده است. عمليات ۲۶ روزه «بيت المقدس»، يكي از طولاني‏ترين نبردها در طول جنگ تحميلي به شمار می‏رود. تداوم ۲۶ روزه عملياتي نيروهاي جمهوري اسلامي ايران در اجراي آفندمكرر، متقابل، تحمل دليرانه پاتك‏هاي سنگين و متعدد دشمن و دفع آنها نشا ن دهنده قصد قطعي و اراده استوار نيروهاي جمهوري اسلامي ايران براي پيروزي، تامين هدف ها، به ويژه، آزادسازي خرمشهر بوده است؛ كه نمونه بارزي از تلاش‏هاي خستگي ناپذير نيروهاي نظامي، در نبرد عليه متجاوز به شمار می‏رود.
هدف راهبردي (استراتژيكي) اوليه جمهوري اسلامي ايران در آغاز كار، بيرون راندن متجاوز از منطقه‏هاي اشغالي و به شكست كشاندن راهبردش در تهاجم به خاك ايران بود. موانع مختلف و متعددي پيش روي فرماندهان نظامي بود؛ بعضي از آنها طبيعي و تعداد ديگري نيز از سوي نيروهاي ارتش عراق ايجاد شده بود. به لحاظ طبيعي، زمين منطقه به طور كلي صاف، هموار و تقريباً بدون برجستگي بود؛ كه مسطح بودن زمين، انواع حركات پياده و خودرويي را تسهيل می‏كرد و به جز در نخلستان‏هاي مجاور كارون و اروندرود و جنگل‏هاي مصنوعي حوالي ايستگاه راه آهن و آب تيمور در شمال شرقي، منطقه داراي ديد عالي و بدون اختفا و پوشش بود.
موانع منطقه كه در حركات و مانور يگان‏ها، اختلال و گاهي بازدارندگي ايجاد می‏كنند، پاره‏اي طبيعي يا مصنوعي، ولي دائمي هستند مانند: رودخانه‏هاي كارون، كرخه نور، نيسان، شط العرب، مرداب هورالعظيم و كانال‏هاي مصنوعي آبياري و پرورش و تكثير ماهي در شرق بصره، اما، عمليات پدافندي را تسهيل می‏كردند.(۴)
دسته‏اي ديگر از موانع طبيعي اين منطقه فصلي بودند، مانند: نهر هور شادگان در شمال آبادان وموانع ديگر منطقه كه از سوي نيروهاي عراقي به منظور پدافند در منطقه ايجاد شده بود، و طبعاً در اجراي عمليات «بيت المقدس» تاثير فراواني داشتند. نيروهاي جمهوري اسلامي ايران در تاريخ ۳/۳/۱۳۶۱ به رغم تصور دشمن كه از دروازه‏هاي شرقي، شمالي و جنوبي در كمين شان بود، از دروازه‏هاي غربي، درست از همان جايي كه نيروهاي عراقي به خرمشهر وارد شده بودند، شهر را آزاد و نيروهاي دشمن را درهم كوبيدند.(۵)
بدين ترتيب؛ «خرمشهر» كه پس از ۳۴ روز مقاومت در برابر دشمن، سقوط كرده بود، پس از پانصد و هفتاد و پنج روز اشغال آزاد و به طور كامل از وجود نيروهاي ارتش عراق پاكسازي شد.(۶) عملياتي با وسعت و گستردگي«بيت المقدس» هرگز نمی‏توانست بدون پشتيباني- تداركاتي و مهندسي انجام گيرد. بنابراين، «پشتيباني - مهندسي جنگ جهاد»، نقش بسيار عمده‏اي را در سامان دهي و خدمات رساني در اين عمليات برعهده داشت. عمليات «بيت‏المقدس» در شرايطي آغاز شد، كه مسئوليت پشتيباني-مهندسي جنگ، به طور كتبي به جهادسازندگي واگذارشده بود.در توافق نامه‏اي كه پيش از عمليات «بيت المقدس» در تاريخ بيست و سوم فروردين ۱۳۶۱ با حضور سردار شهید محمدتقی رضوي كه در آن هنگام فرمانده پشتيباني - مهندسي جنگ جهاد بود، و برادران مهرداد ادب، آقاخاني، يك پسر، ناجيان و امان پور امضا شد، مسئوليت‏هاي زير برعهده جهادسازندگي قرارگرفت: ۱- مهندسي عمليات بيت‏المقدس؛ ۲- تشكيل شورايي از نمايندگان سپاه، ارتش و جهادسازندگي با مسئوليت جهادسازندگي براي هدايت فعاليت‏هاي مهندسي در قرارگاه مركزي كربلا؛
۳- قبول مسئوليت از سوي سردار شهید محمدتقی رضوي به عنوان رييس قرارگاه مركزي كربلا.
در اين توافقنامه، هدايت و كاربرد وسايل سنگين مهندسي از سوي يك شوراي سه نفره، مركب از افسر مهندسي قرارگاه مقدم، سرگرد «جانگداز» و برادر «رضوي» از جهاد پشتيباني مناطق جنگي جنوب و برادر مهرداد از سپاه پاسداران، به برادر رضوي (شهيد سيد محمد تقي رضوي) داده شد؛ كه برادر رضوي در اين شورا به عنوان مسئول اجرايي و دو نفر ديگر به عنوان اعضاي ستادي در قرارگاه مشترك ارتش و جهاد (كربلا) فعاليت می‏كردند.
مسئولان چهار قرارگاه نصر، فتح، قدس و فجر اين گونه انتخاب شدند: الف- قرارگاه نصر، برادر جزايري از جهادسازندگي، برادر ليلي زاده از سپاه و سرگرد عميد از ارتش؛
ب- قرارگاه فتح، سرگرد مهندس طيب شعباني از ارتش، برادر سیدمحمد لاله‏زار از جهادسازندگي و برادر ياسيني از سپاه پاسداران؛
پ-قرارگاه قدس، برادر معيد از سپاه پاسداران، برادر سیدهاشم ساجدي از جهادسازندگي و سرگرد باقري از ارتش جمهوري اسلامي ايران.
ت- قرارگاه فجر، برادر مجید بقایی از سپاه و مهدی ورشابی از جهاد و از ارتش.
در نزديكي هر قرارگاه، سه نقطه به عنوان انبار ذخاير وسايل سنگين احداث شد؛ تا در موقع لزوم، كمبود وسايل قرارگاه را تامين كند.
وسايل سنگين مهندسي اين عمليات تا تاريخ سي و يكم فروردين سال ۱۳۶۱ در سه قرارگاه به شرح زير بود: (۷)
1- جهادسازندگي؛ نيروهاي جهاد سازندگي در مجموع ۱۲۰ دستگاه بلدوزر و لودر براي بهره‏برداري آماده كرده بودند و حدود ۲۰ دستگاه ديگر نيز پس از تعمير به نيروها سپرده شد.
۲- سپاه پاسداران انقلاب اسلامي: نيروهاي سپاه پاسداران نيز در مجموع ۱۰۰ دستگاه لودر و بلدوزر داشتند كه ۲۰ دستگاه ديگر نيز از غرب به جنوب اعزام كردند.
۳- ارتش جمهوري اسلامي ايران: ۱-۳ لشكر ۹۲ زرهي اهواز: ۱۱ دستگاه بلدوزر، ۱۰ دستگاه لودر؛
2-3 لشكر ۱۶ زرهي قزوين: ۹ دستگاه بلدوزر، ۱۵ دستگاه لودر؛
3-3 لشكر ۲۱ حمزه: ۳ دستگاه بلدوزر، ۶ دستگاه لودر؛
۴-۳ تيپ ۵۵ هوابرد: يك دستگاه بلدوزر، يك دستگاه لودر.در عمليات بيت المقدس، هشت استان كه در مجموع ده ستاد عملياتي را تشكيل می‏دادند، به شكل سازمان يافته در سه قرارگاه (فتح، نصر، قدس) مستقر و با برنامه ريزي كامل به فعاليت مشغول شدند.
اما در واقع داوطلباني از سراسر نقاط كشور به اين سه قرارگاه، جذب شدند كه به شكل انفرادي يا جمعي، خودشان را به جبهه رسانده بودند و جز خدمت، فكر و همتي نداشتند. نيروهاي اعزامي در اردوگاه‏ها انواع فنون مهندسي رزمي را آموزش می‏ديدند؛ كه مقر اين اردوگاه ها، در مراحل اوليه آموزش، در پشت جبهه‏ها ودر مراحل بعدي، در مناطق عملياتي بود؛ تا اين نيروها تحت آموزش استادكارهاي ماهر، فنون مختلف از جمله رانندگي ماشين آلات مهندسي، تعمير دستگاه‏هاي مهندسي رزمي و ساير فنون لازم را بياموزند.(۸) پس از تقسيم نيروها در سه قرارگاه نصر، فتح و قدس و استقرار ابزار مهندسي با سازماندهي قرارگاه مركزي كربلا و فرماندهي شهيد سيدمحمد تقي رضوي اين قرارگاه‏ها فعاليت خود را آغاز كردند.(۹)
مسئوليت فعاليت‏هاي مهندسي رزمي قرارگاه فتح، از آب گرفتگي اهواز تا ايستگاه حسينيه برعهده برادران جهادسازندگي استان اصفهان بود. اين قرارگاه با دو گردان پشتيباني مهندسي جنگ جهادسازندگي شهرستان نجف آباد، از سه تيپ اشرف، كربلا و امام حسين (ع) پشتيباني می‏كرد.(۱۰) دو گردان پشتيباني - مهندسي جنگ جهاد سازندگي استان اصفهان، ابتدا به فرماندهي سردار شهيد «مهندس احمد دادخواه» و «حسين شركت» و گردان پشتيباني - مهندسي ۲ نجف‏آباد به فرماندهي حاج محمود حجتي بود.
مسئوليت فعاليت‏هاي پشتيباني- مهندسي جنگ جهاد قرارگاه قدس از كرخه نور تا كارخانه نورد اهواز برعهده برادران جهاد سازندگي استان خراسان و برادران جهادگر استان تهران بود.
مسئوليت فعاليت‏هاي پشتيباني - مهندسي جنگ جهاد قرارگاه نصر، از ايستگاه حسينيه تا خرمشهر برعهده جهادسازندگي استان فارس بود.
قرارگاه نصر نيز با سه گردان عملياتي پشتيباني- مهندسي جنگ جهاد فعاليتش را آغاز كرد. استان‏هاي ديگر جز اصفهان، خراسان و تهران به قرارگاه نصر معرفي می‏شدند. از آن جمله: استان مركزي، سمنان، خوزستان، بوشهر و شهرستان قم بود. همان طور كه گفته شد، جهادسازندگي استان مركزي از جمله ستادهايي بود كه در منطقه فرماندهي قرارگاه نصر، در حاشيه جنوب شرقي رودخانه كارون به فاصله كمي از جاده اهواز آبادان و درون جنگل‏هاي اطراف همراه يگان‏هاي عملياتي سپاه مستقر شده بود.
مسئوليت اين ستاد برعهده برادر محمد هادي انصاري بود؛ اين ستاد پشتيباني- مهندسي جنگ جهاد از يك گروهان، كه اكيپ مكانيك سنگين، يك اكيپ لودر و بلدوزر كه در جنگ ۸۳ نفر با ۱۹ ماشين سنگين و سبك مهندسي رزمي و تداركاتي كارش را آغاز كرد، مهندسي ستاد برعهده حجت عباسي از برادران جهادگر اين استان بود.(۱۱) بنابه گفته مهندس پورسراج(۱۲) يكي از فرماندهان پشتيباني - مهندسي جنگ جهاد، هر لشكر از نيروهاي نظامي داراي يك واحد مهندسي بود؛ ولي به دليل ضعف واحد مهندسي نيرو‏هاي نظامي، انجام وظايف واحد مهندسي در جنگ به جهاد سازندگي محول شده بود. از جمله مهم‏ترين كارهاي واحد مهندسي در جنگ ساخت خاکریز بود:
وقتي نيروهاي رزمي عمليات انجام می‏دادند و منطقه جديدي را آزاد می‏كردند براي حفظ منطقه آزاد شده بايد در منطقه استتار مي‏كردند. بنابراين، نيروهاي جهادي با گردان‏هاي مهندسي و با دسته‏هاي خاكريززني كه عبارت بودند از: لودر و بولدوزر، آمبولانس، ماشين‏هاي سوخت رساني و ماشين‏هاي تداركاتي، احداث خاكريز را آغاز می‏كردند، كه طول و عرض آن به استقرار نيروهاي رزمي بستگي داشت و ارتفاع آن در حدود ۳ تا ۴ متر بود. در كنار اين خاكريز‏ها جاده‏اي براي عبور و مرور خودروها و امكانات نيروهاي رزمي احداث می‏شد و بعضاً خاكريز دوجداره بود.باتوجه مقاومت شديد و سرسختانه نيروهاي عراقي در منطقه شلمچه كه يك جبهه مهم محسوب می‏شد، نيروهاي جمهوري اسلامي تلاش می‏كردند؛ تا از طريق تسخير جاده شلمچه و خرمشهر به خرمشهر وارد شوند. نيروهاي جهادي براي پشتيباني از نيروهاي نظامي با احداث خاكريز، سنگر سازي، جاده سازي، در همين منطقه ورود نيروهاي نظامي جمهوري اسلامي ايران و شكست عراق را در اين محور تسهيل كردند.(۱۳) از ديگر فعاليت‏هاي پشتيباني مهندسي جنگ جهاد در اين عمليات، بسيج و اعزام هزار دستگاه كمپرسي از سراسر كشور بود؛ نقش تعيين كننده‏اي را در عمليات بيت المقدس ايفا كردند.آمار فعاليتهاي نيروهاي پشتيباني مهندسي جنگ جهاد در اين عمليات، به شرح زير است: (۱۴)
احداث هفتصد و نود كيلومتر جاده؛
احداث پانصد و پنجاه و هفت كيلومتر خاكريز؛
احداث هفت دهنه پل بزرگ بر روي رودخانه كارون، كرخه نور، باتلاق نون و تعداد زيادي پل آب رو؛
احداث و راه اندازي ۲ سايت موشك انداز، به همراه تمام استحكامات مورد نياز؛
احداث ۴ پد (باند) هلي كوپتر؛
احداث ۴ هزار و ۶۳۵ مورد سنگر نفرات، ماشين آلات و تجهيزات نظامي و رزمي؛
احداث و راه اندازي ۱۵ پاسگاه عملياتي و تاكتيكي به همراه تمام سنگرها و استحكامات مورد نياز نيروهاي مستقر در اين پايگاه ها؛
احداث ۵ مقر توپخانه به همراه سنگر‏هاي متعدد، سكوهاي استقرار توپ و... ساير استحكامات مورد نياز رزمندگان؛
احداث و بهره برداري از ۵ باب حمام مجهز صحرايي؛
احداث و راه اندازي ۱۴ واحد اورژانس صحرايي؛
احداث و بهره برداري از ۴ حلقه چاه عميق و نيمه عميق به منظور تامين آب مورد نياز رزمندگان مستقر در مناطق عملياتي جنوب كشور.
عمليات بيت المقدس بازتاب‏هاي مختلفي درداخل و خارج كشور داشت؛ بن بست نظامي حاكم بر جنگ كه ناشي از ناتواني نظامي دو كشور ايران و عراق در تغيير موازنه سياسي نظامي بود، به شكل گيري و تقويت اين نظريه منجر شد؛ كه دو طرف درگير با بهره گيري از قدرت نظامي، توانايي تغيير اوضاع را به سود خود نداشتند؛ با شكل گيري عمليات‏هاي آزادسازي مناطق اشغالي و سرانجام فتح خرمشهر، بار ديگر جنگ ايران و عراق در كانون توجه جهانيان قرار گرفت.(۱۵)
روزنامه گاردين چاپ انگليس، اين پيروزي را نقطه عطفي در جنگ ميان دو كشور دانست. (۱۶) روزنامه فاين نشنال تايمز نيز نوشت: (۱۷)«خرمشهر به منزله كليد پيروزي جنگ است و خرمشهر تنها سمبل واقعي پيروزي عراق و سمبل مقاومت سرسختانه نيروهاي ايران است.» همچنين، يك ديپلمات غربي در بغداد گفت: (۱۸)«خرمشهر يك جايزه بزرگ است كه اگر ايراني‏ها آن را پس بگيرند، عراقي‏ها كليد بصره را به ايران خواهند داد» خبرگزاري آسوشيتدپرس سقوط خرمشهر را شكستي بزرگ و توهين آميز و واقعي براي دولت صدام در جنگ ارزيابي كرد؛ (۱۹) راديو لندن نيز به نقل از كارشناسان نظامي، پيروزي در خرمشهر را به عنوان يكي از بزرگترين پيروزي‏هاي ايران برشمرد.(۲۰) در ساير تحليل‏هايي كه درباره آثار ناشي از شكست عراق در عمليات بيت المقدس مطرح می‏شد، به موضوعاتي همچون «تحقير ارتش عراق»، «از دست دادن مهم ترين، بزرگ ترين انگيزه عراقي ها»درتيررس قرارگرفتن مناطق نفت خيز عراق و توانايي ايران براي پيش روي به مرز و داخل خاك عراق اشاره شده است.(۲۱)
درباره ريشه يابي علل برتري نظامي ايران بر عراق و دستيابي شان به پيروزي‏هاي درخشان، روزنامه لس آنجلس تايمز نوشت: (۲۲)
«استراتژي نظامي ايران بر عراق برتري داشت و ايرانيان حملات خود را با نيروي زياد بر صفوف عراقي‏ها در خوزستان وارد آورده اند. افزون بر آن، ايرانيان داراي ايثار، از خودگذشتگي و ميل به شهادت بوده و با شوقي انقلابي براي آزادي سرزمين هايشان می‏جنگند؛ در مقابل، سربازان عراقي، اعتماد به نفس شان را از آغاز جنگ از دست داده‏اند.(۲۳)
در نخستين بررسي‏ها ريشه‏يابي علل رسيدن به پيروزي سريع بيش از هر عامل ديگري مورد توجه قرار گرفت، موقعيت جديد نظامي ايران و برتري‏اش در مقابل هر وضعيت نامطلوب عراق بود. بي گمان، نتايج ناشي از اين وضعيت سياسي، در داخل عراق و در سطح منطقه، بازتابي گسترده داشت. روزنامه الاهرام چاپ مصر به نقل از كارشناسان نظامي، در مورد موقعيت عراق در جهان عرب و تاثير رخدادهاي جنگ بر منطقه نوشت: (۲۴)«عراق در دروازه شرقي جهان عرب قرار دارد، و نتايج آنچه در آن منطقه روي می‏دهد، با سرعتي سرسام آور در سراسر منطقه عربي منعكس خواهد شد.»
خبرگزاري آسوشيتدپرس در منامه نيز با بررسي تاثيرات آزادي خرمشهر بر وضعيت سياسي عراق و منطقه گزارش داد: (۲۵)
«سقوط اين شهر(خرمشهر) به دست ايراني ها، به هم ريختن رژيم صدام حسين و بروز مشكلاتي در ساير نقاط خليج فارس را سبب خواهد شد؛ اين مساله اخيراً به نحو گسترده‏اي در مجلات عربستان منعكس شده است. فتح خرمشهر افزايش توان نظامي جمهوري اسلامي ايران را باعث شد و رژيم عراق در موضعي انفعالي قرار گرفت.

منابع و مأخذ
1- عمليات بيت المقدس و آزادسازي خرمشهر، هيأت معارف جنگ شهيد سپهبد علي صياد شيرازي، (مقدمه) ص ۹.
2- همان، صص۳۲-۱۰.
3- سيري در جنگ ايران و عراق، ج۱ خونين شهر تا خرمشهر،ص۱۱۲.
4- همان، صص ۱۵۲-۱۱۳.
5- خرمشهر جاودانه مديريت ايثارگران وزرات جهاد كشاورزي مركز حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس، صص ۶۰-۵۹.
6- همان، صص۶۵-۶۴.
7- همان، صص ۶۸-۶۷.
8- ره يافتگان (يادواره سرداران شهيد جهادسازندگي) ستاد مركزي پشتيباني و مهندسي جنگ جهاد سازندگي، دهمين سالگرد هفته دفاع مقدس، ص ۳۷.
9- خرمشهر جاودانه، مديريت ايثارگران وزارت جهاد كشاورزي مركز حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس، صص ۷۵-۷۴.
10- همان، صص ۱۲۳-۷۹.
11- عمليات بيت‏المقدس آزادي خرمشهر (طراحي، اجرا، نتايج، بازتاب، واكنش ها) مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، ص ۱۳۲.
12- مهندس پور سراج، يكي از فرماندهان پشتيباني مهندسي جنگ جهاد.
13- همان.
14- شناسنامه عمليات‏هاي دفاع مقدس، اداره كل روابط عمومي وزارت جهاد كشاورزي، مركز حفظ و نشر آثار دفاع مقدس، ص ۷.
15- خبرگزاري جمهوري اسلامي گزارش‏هاي ويژه ۱۰/۲/۱۳۶۱.
16- خبرگزاري جمهوري اسلامي گزارشهاي ويژه۲۴/۲/۱۳۶۱ به نقل از راديو صداي ايران ۲۳/۲/۱۳۶۱.
17- خبرگزاري جمهوري اسلامي گزارش‏هاي ويژه۳۱/۲/۱۳۶۱ به نقل از روزنامه فرانسوي فرانس سوار.
18- خبرگزاري جمهوري اسلامي «گزارش‏هاي ويژه» ۳/۳/۱۳۶۱ به نقل از آسوشيتدپرس بيروت ۲/۳/۱۳۶۱.
19- خبرگزاري جمهوري اسلامي «گزارش‏هاي ويژه»۴/۳/۱۳۶۱ به نقل از راديو لندن ۳/۳/۱۳۶۱.
20- خبرگزاري جمهوري اسلامي «گزارش‏هاي ويژه» ۴/۳/۱۳۶۱به نقل از راديو لندن.
21- خبرگزاري جمهوري اسلامي «گزارش‏هاي ويژه» ۱۳/۲/۱۳۶۱ به نقل از راديو لندن.
22- خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران «گزارش‏هاي ويژه» ۲۷/۲/۱۳۶۱.
23- خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران «گزارش‏هاي ويژه» ۲۳/۲/۱۳۶۱.
24- خبرگزاري جمهوري اسلامي «گزارش‏هاي ويژه» ۲۳/۱۲/۱۳۶۱.

------------------ 

نویسنده: جمشید معظمی

آمده بودند تا بمانند این را من نمی‏گویم. خودشان می‏گفتند بعثی‏ها را می‏گویم. و مست غرور وارد سرزمین مقدس خرمشهر شدند شعارشان این بود که این سرزمین یا همان «محمره» خیالی صدام متعلق به آنهاست و دل از این شهر زیبای بندری نخواهند کند و دست برنخواهند کشید و بدین منظور بر روی دیوارهای شهر که آغشته به خون بچه‏های مقاومت خرمشهر بود نوشتند «آمده ایم تا بمانیم.»
صدام آمد و بر مسند قدرت عراق نشست. دیری نپائید در چند قدمی‏اش طبل آزادی به صدا درآمد و انقلاب اسلامی ایران به رهبری مردی بزرگ به پیروزی رسید و صدام می‏خواست رهبر دنیای عرب شود.
اگرچه ژاندارم منطقه (شاه مخلوع) زیر خروارها خاک دست و پا می‏زد ولی او (صدام) در افکار جنون آمیزش به فکر آن بود که تا خود را به قدرتی برساند که در منطقه ندای «انا رجل» سردهد لذا از فرصت استفاده نمود و با متوقف شدن صدور نفت توسط ایران در بحبوحه انقلاب، صادرات نفتش را به حد نهایی رساند و ماحصل آن را برای تجهیز ارتش در راستای آرزوهای خام و بی اساسش خرج کرد به گونه‏ای که سردمداران غرب و شرق را به تعجب واداشت.
دکتر مجتبی الحسینی یکی از پزشکان ارتش بعث در این باره می‏گوید: عراق پس از متوقف شدن صدور نفت ایران به علت حوادث و رخدادهای انقلاب روزانه چهارمیلیون بشکه نفت می‏فروخت و درآمدهای آن را جهت تثبیت پایه‏های حکومت خود و جلب اعتماد ارتش و نیروهای امنیتی داخلی از طریق افزایش حقوق آنان و نیز خرید تسلیحات از شرق و غرب با قراردادهای درازمدت ـ که یک بار رادیو لندن از آن به عنوان تجهیز جنون آمیز عراق یاد کردـ مصرف می‏کرد.(1 )
او می‏خواست به مرزهای ایران حمله‏ور گردد. لذا جو مرزها را متشنج نمود و در گفتگو و مصاحبه‏های مختلفی که با خبرگزاری‏ها داشت در آوریل 1980 مورخه (18 فروردین 1359) تنها یک روز قبل از اعلام قطع رابطه آمریکا با ایران لازمه پایان گرفتن شرایط جنگی با ایران را چنین ذکر کرد:
الف ) خروج بدون قید و شرط ایران از جزایر تنب و ابوموسی
ب ) بازگرداندن دنباله شط العرب به حالت قبل از 1975
ج ) به رسمیت شناختن عربی بودن عربستان (خوزستان)
در این میان آمریکا که سیلی محکمی در حادثه طبس خورد در پی انتقام می‏گشت تا بتواند به شیطنت‏هایش علیه ایران ادامه دهد و به هدفش که موفقیت دمکرات‏ها برای پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری بود و عمیقا تحت تاثیر ماجرای گروگانگیری قرار داشت، تحقق بخشد. لذا با رژیم بعث هم پیمان شد. گواه این مطلب این است که یکی از مقامات کاخ سفید قبل از عملیات طبس اینگونه اظهار نمود: آمریکا به بررسی عملیات احتمالی از قبیل محاصره دریایی و هوایی ایران و جنگ در بیابان پرداخته است.(2) و پس از شکست مفتضحانه در این عملیات برژینسکی اظهار داشت: آمریکا قادر است تمام کوشش‏های لازم را به عمل آورد و تمام وسایل لازم را نیز در اختیار دارد تا ایران را به قبول نظریات آمریکا وادار سازد.(3)
لذا شیطان بزرگ برای تحقق این امر از دیگر کشورهایی که انقلاب اسلامی ایران را برای خود خطری بزرگ تلقی می‏کردند دعوت نمود تا در این کنگره عظیم (جنگ علیه ایران) شرکت نمایند. در این میان حکام عرب که ظاهرا با بندهای پنج گانه «منشور اقدام ملی» که مضمون آن دعوت از اعراب برای ملحق شدن به یک پیمان جاهلی و حمایت آنان از یکدیگر در برابر خطرهای خارجی علیه آنها بود، مخالفت نموده بودند نیز در این راه دست دوستی دادند و حلقه قدرت را تشکیل داده و گردهم آمده تا برای ریشه کنی انقلاب نوپای اسلامی صدام را راهی میانه گود نمایند.
و صدام براساس این رخداد که همه چیز به نفع و نظر او رقم خورده و با در نظر گرفتن تمامی عوامل در اقدامی مغایر با قوانین بین المللی در تاریخ 17 سپتامبر برابر با 26 شهریور سال 1359 قرارداد 1975 را پاره نمود و در مورخه 31 شهریور تهاجم سراسری خود را از هوا؛ دریا و زمین به خاک مقدس میهن‏مان آغاز کرد.
صدام و هم پیاله‏هایش آمده بودند تا بمانند. چرا که در اولین اقدام خوزستان را عربستان و خرمشهر را «محمره» و دیگر شهرهای جنوب را به عنوان شهرهای عربی نامگذاری نمودند.
سردار قادسیه به خیال خام خود قصد داشت 3 روزه خوزستان را عربستان کند اما ناباورانه با مقاومتی روبرو شد که حتی فکرش را هم در ذهن نمی‏پروراند.
در این تجاوز از پیش تعیین شده ماموریت تصرف خرمشهر به گردان‏های هشتم و نهم از تیپ 33 نیروی مخصوص واگذار شده بود. این نیروها بر مبنای توجیهات فرماندهی سپاه سوم عراق مدافعان شهر را اندک و فاقد روحیه می‏پنداشتند و تصور می‏کردند ماموریت پاکسازی را حداکثر طی چند ساعت و با موفقیت به پایان خواهند رساند حال آنکه چند ساعت آنها 34 روز به طول انجامید.
34 روز مقاومت یاران خمینی(ره) به فرماندهی مردمی مظلوم از اهالی خرمشهر بنام سید محمد علی جهان آرا.
«سید» با یارانش 34 روز مقاومت و پایداری کرد آن هم به عشق خمینی رهبرش و به عشق خرمشهر شهر و دیارش. آن هم با چه امکاناتی، با هیچ جز گوشت و پوست بچه‏هایی که به چیزی جز عرق دین و وطن و حفظ ناموس و خاک نمی‏اندیشیدند.
آنها ایستادند و کام آنهایی را که می‏خواستند بیایند و بمانند را تلخ نمودند و بعثی‏ها با تمام توان تاختند تا اینکه پس از 34 روز نبرد تن با تانک خرمشهر زیبا را اشغال کردند. و به هیچ کس و هیچ چیز رحم نکردند حتی به کسانی که صدام به دروغ در گفت‏و‏گوها و مصاحبه هایش می‏گفت: مردم منطقه و شهرهای خوزستان منتظر ما هستند تا به ما بپیوندند و با آغوش باز از ما و نیروهای ما استقبال می‏کنند.
شاهد این مدعا اعترافات فرماندهان حزب بعث عراق است که گوشه‏هایی از آن را در زیر مرور می‏کنید:
سرهنگ ستاد حمدالحمود؛ فرمانده لشکر سوم عراق: تعداد زیادی از مردم غیرنظامی ایران؛ در منطقه دستگیر شدند و به علت مخالفت آنان با اشغال شهرشان همه را اعدام و با خانواده‏هایشان در زیر خاک دفن کردیم.
بنابراین در هنگام ورود ما به خاک ایران مردم غیرنظامی در انتخاب یکی از دو راه؛ قبول سلطه ما و یا اعدام مختار بودند.(4)
یکی از این روزها به صورتی که کسی مطلع نشود ماموران و دستگیرشدگان را تعقیب کردم و دیدم که گروهی از نوجوانان را به سوی قتلگاه می‏برند. مسئول استخبارات که آنان را محاکمه می‏کرد در پشت میزش نشسته بود. به او گفتند: گروهی از افراد خمینی را آورده ایم. وی با یک اشاره گفت: طبق ضابطه معمول اقدام کنید.
بلافاصله آنان را به اتاق‏های شکنجه بردند و با وسایل مختلف شکنجه مخصوصا سیم‏های برق و شوک‏های الکتریکی آنان را عذاب داده کشتند. این جنایات را با چشم خودم در مقر لشکر ششم و یازدهم دیدم.(6)
آری! تنها آمده بودند تا بمانند و برای رسیدن به مقصودشان به هر جنایتی دست می‏زدند. آنها آمده بودند تا بمانند لذا همه چیز را خراب و ویران کردند تا ساختمان‏هایی از جنس خودشان بنا کنند. در این‏باره سرهنگ رضا الصبری می‏گوید: خرمشهر؛ شهر زیبایی بود ولی پس از سه ماه به یک منطقه ویران و جنگ زده مبدل شده بود. فرماندهان مغرور ما تمام نشانه‏های ایرانی بودن این شهر را از میان برداشته و در جای جای آن شعارها و تابلوهای عراقی نصب کردند و مردم بومی این شهر را که تسلیم عراقی‏ها نمی‏شدند به شهادت می‏رساندند. (7)
پس از تصرف خرمشهر سردار قادسیه در قهقهه مستانه و زودگذر خود ادامه جنگ را در مدت مدیدی حدود 2 الی 3 ماه به نظاره نشسته بود و بدین منظور دستور بازسازی شهر را صادر کرده و از هیچ‏گونه کمک مالی دریغ ننمود چرا که خود را در محمره ماندگار می‏دید.
سرهنگ رضا الصبری از بازدید خود از جبهه جنوب و خرمشهر پس از دستور صدام اینگونه یاد می‏کند: مسافت‏های طولانی جبهه جنوبی را طی می‏کردم و مواضع دفاعی و استحکامات ایجاد شده را نظاره می‏کردم. خزانه عراق برای مخارج جبهه جنوب کاملا باز بود. زیرا به اعتقاد صدام بیش از یکی دو ماه طول نمی‏کشید و به همین دلیل ساختمان فرمانداری عراق در شهرهای اشغال شده در حال ساخته شدن بود و نقشه خیابان‏ها و کوچه‏ها و نصب فواره‏ها در دست تهیه بود. مقر لشکر ششم بصورت ساختمان کامل ساخته شده بود و در هویزه نیز قصد ماندن داشتیم به همین خاطر دست به انجام چنین کارهایی زده بودیم. (8)
خرمشهر زیبا خونین شهر شد و به تلی از خاک بدل گردید. دیگر از مناره‏های مسجد جامع و مسجد حضرت سیدالشهدا(ع) شهر صدای اذان به گوش نمی‏رسید. دیگر در کوچه‏های باریک شهر از بازی کودکان خبری نبود و....
سردار قادسیه برای اینکه محمره خیالی‏اش را از دست ندهد پس از چند ماه آن را به بزرگترین پایگاه دفاعی مبدل کرد و در آن از پیشرفته ترین تجهیزات دفاعی استفاده نمود به طوری که مستشاران نظامی فرانسه طی بازدیدی که در تاریخ سیزدهم آوریل 1982 از وزارت دفاع عراق داشتند اعلام کردند ایران با هیچ اسلحه و نیرویی قادر به بازپس‏گیری خرمشهر نیست زیرا عراق این شهر را به صورت یک پایگاه دفاعی بسیار محکم و مستحکم درآورد.
با این اوصاف بود که صدام در نطق‏هایش این سخن تاریخی خود را با اطمینان کامل بیان می‏کرد که: «اگر خرمشهر سقوط کند و ایرانی‏ها آن را پس گیرند من کلید شهر بصره را به آنان تقدیم خواهم کرد.»
غافل از اینکه همین بچه‏هایی که در مقابل این همه تجهیزات و امکانات پیشرفته 34 روز تمام بدون امکانات مقاومت و پایداری کردند می‏توانند با یک انسجام انقلابی و همیشگی مردمی به راحتی شهر خرم را به آغوش میهن بازگردانند.
19 ماه از هجران خونین‏شهر می‏گذشت که بعد از بکار آمدن شیوه جنگ انقلابی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) بعد از شکست حصر آبادان، آزادی بستان غرب، شوش و دزفول انجام عملیاتی بزرگ به نام الی بیت‏المقدس در دستور کار نیروهای انقلابی قرار گرفت و پس از ماه‏ها شناسایی این عملیات و نبرد عظیم با هدف آزادسازی منطقه غرب کارون و آزادسازی 5038 کیلومتر مربع از اراضی کشور به خصوص خرمشهر عزیز در مورخه 10 اردیبهشت 1361 در 3 مرحله به قرار زیر انجام شد:
مرحله آغاز عملیات ساعت 55 بامداد مورخه 10 اردیبهشت 1361 با رمز یا علی بن ابیطالب(ع)
مرحله دوم (استقرار در شمال خرمشهر) در ساعت 22:30 مورخه 16 اردیبهشت 1361
مرحله سوم در (آستانه ورود به خرمشهر) در ساعت 22 مورخه 19 اردیبهشت 1361
(آزادسازی خرمشهر) در ساعت22:30 مورخه اول خرداد 1361
که به این ترتیب خرمشهر که پس از 34 روز مقاومت در برابر دشمن در تاریخ 4 آبان 1359 اشغال شده بود. بعد از 575 روز و طی 25 روز عملیات در ساعت 11 صبح روز 3 خرداد 61 آزاد شد و ندای آزادی خرمشهر توسط گوینده رادیوی ایران اسلامی در ساعت 2 بعدازظهر در کل کشور طنین‏انداز شد و مردم با شور و شوق وصف ناشدنی با نقل و نبات و شیرینی به خیابان‏ها ریختند و این پیروزی عظیم را جشن گرفتند.
پس از این فتح بزرگ و عقب‏نشینی رژیم بعث از خرمشهر صدام حسین در یک واکنش تبلیغاتی مذبوحانه بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و مدال‏های شجاعت را بر سینه افسران نصب کرد افسرانی که هیچ کدام در نبرد خرمشهر حضور نداشتند.
گوینده رادیو اعلام کرد که قهرمانان دلاور عراق مانند سدی استوار از خرمشهر حفاظت می‏کنند. بیچاره‏ها نمی‏دانستند که ارتش‏شان دو قسمت شد یک قسمت به ایران برده شد و گروهی دیگر در اروندرود غرق شدند و اجسادشان پس از یک هفته در کناره‏ها و سواحل کویت بر روی آب آمد.
این مناظر دهشتناک حتی نظامیان غربی را که از طریق ماهواره نبرد را زیر نظر داشتند به وحشت انداخته بود. آن‏ها دیده بودند که چگونه رزمندگان مصمم ایران اسلامی بی هیچ ترسی جان برکف تمام مواضع را پشت سر می‏گذارند.(9)
و خرمشهر توسط مردان مرد روزگار به آغوش وطن بازگشت اما در نبود محمد و یارانش. محمدی که برای آزادی شهرش یک لحظه هم نیاسود و مردم به یاد او در این آزادی شیرین جای خالی او را پر کردند: ممد نبودی ببینی شهر آزاد گشته...
و بار دیگر همبستگی و اقتدار ملی مردم قهرمان ایران زمین به ثمر نشست و شهید بهروز مرادی از بچه‏های مقاوم خرمشهر این همبستگی ملی را در اقدام هنرمندانه خویش به تصویر کشید: به خرمشهر خوش آمدید. جمعیت 36 میلیون نفر.
سی و شش میلیون نفری که برای آزادسازی خرمشهر سر از پا نشناختند و دست در دست هم از هر آنچه که در توانائیشان بود مایه گذاشتند تا ایران مقتدر بماند.
ماخذ:
1 ـ هنگ سوم صفحه 22 ـ دکتر مجتبی الحسینی
2 ـ نشریه بررسی مطبوعات جهان (وزارت ارشاد اسلامی ): دیلی اکسپرس چاپ انگلستان 11 آوریل 1980
3 ـ روزنامه کیهان 1359 2 18
4 ـ خرمشهر در آتش صفحه 12 ـ سرهنگ رضا الصبری
5 ـ همان ماخذ
6 ـ همان ماخذ
7 ـ همان ماخذ
8 ـ همان ماخذ
9 ـ همان ماخذ

---------

منبع: روزنامه جمهوری اسلامی

جلسه 364 هیئت مدیره کانون سنگرسازان بی سنگر در مورخه 29 اردیبهشت 1399 برگزار شد.

آنچه در نشریه شماره 36 سنگرسازان بی سنگر منعکس شده است:

همایش ملی فرهنگ و مدیریت جهادی
مصوبات اخیر باغ موزه
جهاد سازندگی در سیما
دیدار بیست و یکم کانون سنگر سازان
جاده سید الشهداء )ع( پیش روی دانشجویان
هزار نمایشگاه از مهندسی جنگ در سرتا سر کشور
اخبار کانون تهران خراسان جنوبی چهار محال بختیاری
دستور العمل معافیت و کسر خدمت سربازی فرزندان ایثارگران

دانلود نشریه شماره 36 سنگرسازان بی سنگر

در سی و پنجمین شماره از نشریه سنگرسازان بی سنگر مطالب ذیل منعکس شده است.

فهرست مطالب 

کانون سنگر سازان بی سنگر سیاسی نیست. 
جلسه هفتاد و ششم هيأت مديره كانون سنگر سازان بي سنگر
مصوبات اولین جلسه هیأت رئیسه کانون اصفهان در سال 1388
كانون سنگر سازان بي سنگر استان گلستان به دنبال ساخت فيلم
دعوت بسيج دانشگاه علامه طباطبايي از مديرعامل كانون سنگر سازان بي سنگر
بالاخره كانون سنگر سازان بي سنگر مازندران اتاق گرفت
مدیر عامل کانون مرکز مهمان دانشجویان شهر کردی
درخواست کانون مركز از استانها در آستانه انتخابات
همکاری جهاد مازندران با راهیان نور
تقدير كانون مركز از خدمتگزاران عرصة حفظ ياد و مرام سنگر سازان بي سنگر
شهر تبريز شهداي سنگر ساز بي سنگر خود را بياد آورد
یاد مهندسی جنگ جهاد در دانشگاه تبریز زنده شد
این تمام عرفان است
فعاليتهاي جهاد سازندگي نجف آباد در عمليات بيت المقدس
بيستمين ديدار كانون سنگر سازان بي سنگر
خاطره ديدار (خاطرات مهندس مهدی گلی از عملیات محرم)
برداشت خانواده
مقاومت مردمی خرمشهر؛ گزارشی ازآلكس افنا، خبرنگار آسوشيتدپرش

دانلود نشریه شماره 35 سنگرسازان بی سنگر

کانون سنگرسازان بی سنگر با ارسال پیامی، انتصاب سیدحمزه رضوی به سمت مشاور وزیر جهاد کشاورزی در امور ایثارگران را تبریک گفت. 

دکتر کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی طی حکمی، سیدحمزه رضوی مدیر کل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی را به سمت مشاور وزیر در امور ایثارگران منصوب کرد. 

در این حکم آمده است: 

«جناب آقای سیدحمزه رضوی

سلام علیکم

با عنایت به تجارب و سوابق ارزشمند جنابعالی به موجب این حکم به عنوان «مشاور وزیر و مدیر کل امور ایثارگران» منصوب می شوید.

امید است با اتکال به الطاف الهی، با بهره گیری از پشتوانه تجربی و همکاری و همراهی همه مسئولین و دست اندرکاران ذیربط، امور مربوط به خانواده معظم شهدا، رزمندگان، ایثارگران، جانبازان و آزادگان را با سعه صدر پیگیری نمایید.

توفیق روز افزون از درگاه خداوند متعال خواستارم.

کاظم خاوازی

وزیر جهاد کشاورزی»